Success Story of Ratan Tata–The Man Who Built India
रतन टाटा, (जन्म 28 डिसेंबर 1937, बॉम्बे [आता मुंबई], भारत), भारतीय उद्योगपती जे टाटा समूहाचे चेअरमन (1991-2012 आणि 2016-17) झाले.भारतीय उद्योगपती आणि परोपकारी (टाटा कुटुंब ) यांच्या प्रमुख कुटुंबातील सदस्य, त्यांचे शिक्षण कॉर्नेल युनिव्हर्सिटी, इथाका, न्यूयॉर्क येथे झाले, जिथे त्यांनी बी.एस. (1962) भारतात कामावर परतण्यापूर्वी आर्किटेक्चरमध्ये. त्यांनी टाटा समूहाच्या अनेक व्यवसायांमध्ये अनुभव मिळवला आणि त्यांपैकी एक, नॅशनल रेडिओ आणि इलेक्ट्रॉनिक्स कंपनीचे प्रभारी संचालक (1971) म्हणून नियुक्त केले गेले. एका दशकानंतर ते टाटा इंडस्ट्रीजचे अध्यक्ष झाले आणि 1991 मध्ये त्यांचे काका जे.आर.डी. टाटा, टाटा समूहाचे अध्यक्ष होते.या लेखात रतन टाटा यांच्या यशोगाथेबद्दल अधिक जाणून घेऊया.
रतन टाटा शिक्षण
रतन टाटा यांनी प्रतिष्ठित शाळेत आणि नंतर अमेरिकेतील कॉर्नेल विद्यापीठात शिक्षण घेतले. या लेखात रतन टाटा यांच्या यशोगाथेबद्दल अधिक जाणून घेऊया. शिक्षणानंतर ते टाटा समूहात सामील झाले आणि अखेरीस त्याचे अध्यक्ष झाले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली, टाटा समूह $100 अब्ज उलाढालीसह भारतातील सर्वात यशस्वी समूह बनला आहे. या गटाची 100 हून अधिक देशांमध्ये उपस्थिती आहे आणि 700,000 हून अधिक लोकांना रोजगार आहे.
रतन टाटा सहाय्यक
शंतनू नायडू हा २८ वर्षीय तरुण रतन टाटा यांचा सहाय्यक म्हणून ओळखला जातो. त्यांनी ‘आय कम अपॉन अ लाइटहाऊस: अ शॉर्ट मेमोयर ऑफ लाइफ विथ रतन टाटा’ हे पुस्तकही लिहिले आहे. जरी, ते टाटामध्ये सहाय्यक म्हणून रुजू झाले असले तरी ते आता रतन टाटांचे महाव्यवस्थापक बनले आहेत. त्यांनी कॉर्नेल विद्यापीठ- जॉन्सन ग्रॅज्युएट स्कूल ऑफ मॅनेजमेंटमधून एमबीए केले आहे.
टाटा समूहाचा आढावा
टाटा समूह हा 1868 मध्ये स्थापन झालेला एक प्रतिष्ठित भारतीय बहुराष्ट्रीय समूह आहे. त्याचे मुख्यालय मुंबईत असून, ते ऑटोमोटिव्ह, पोलाद, माहिती तंत्रज्ञान, दूरसंचार आणि बरेच काही यासारख्या विविध क्षेत्रात कार्यरत आहे. संस्थेमध्ये शंभराहून अधिक व्यवसाय आहेत, ज्यात टाटा मोटर्स, टाटा स्टील, टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (TCS) आणि टाटा कम्युनिकेशन्स यांचा समावेश आहे. सामाजिक बांधिलकीसाठी ओळखल्या जाणार्‍या, टाटा समूहाने भारतातील परोपकारी प्रकल्प, प्रशिक्षण आणि आरोग्यसेवा विकासामध्ये चांगली कामगिरी बजावली आहे.मजबूत जागतिक उपस्थितीसह, समूहाने आपल्या विविध पोर्टफोलिओ, नवकल्पना आणि आर्थिक वाढ आणि सामाजिक प्रगतीमध्ये योगदान यासाठी नावलौकिक मिळवला आहे.
हे पण वाचा ;दुग्ध व्यवसाय / Dairy Farming
रतन देणगी मूल्य
रतन टाटा हे देखील परोपकारी आहेत आणि त्यांनी अब्जावधी डॉलर्स धर्मादाय कारणांसाठी दान केले आहेत. तसेच, टाटाच्या प्रमुख समूहांपैकी एक टाटा ट्रस्टने हार्वर्ड बिझनेस स्कूलला $50 दशलक्षपेक्षा जास्त देणगी दिली आणि टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (TCS) ने कार्नेगी मेलॉन विद्यापीठाला $35 दशलक्ष देणगी दिली.करोना सारख्या संकटात टाटा नी २००० कोटी पेक्षा जास्त दान देशासाठी केल आहे.तसेच इतर सुविधा दिल्या होत्या.अशा अनेक वेळी मदत केली आहे
पार्श्वभूमी
रतन टाटा हे भारतीय उद्योगपती आणि परोपकारी आहेत. ते टाटा समूहाची होल्डिंग कंपनी टाटा सन्सचे माजी अध्यक्ष आहेत आणि टाटा ट्रस्टचे सध्याचे अध्यक्ष आहेत. ते टाटा मोटर्स, टाटा स्टील, टाटा पॉवर, टाटा केमिकल्स आणि टाटा ग्लोबल बेव्हरेजेसचे अध्यक्ष आहेत. त्यांचा जन्म भारतातील बॉम्बे (आता मुंबई) येथील टाटा कुटुंबात झाला, आणि त्यांचे वडील नवल टाटा हे टाटा समूहाचे संस्थापक, रतन टाटा यांच्या आई सूनी या धनजी देवशी आणि जयजी यांच्या कन्या होत्या.
रतन टाटा प्रारंभिक कारकीर्द
रतन टाटा यांनी 1962 मध्ये कौटुंबिक व्यवसायातून त्यांच्या कारकिर्दीला सुरुवात केली आणि 1991 मध्ये टाटा सन्सचे अध्यक्ष बनण्यापूर्वी त्यांनी भारत आणि युनायटेड किंगडममधील टाटा समूहाच्या विविध कंपन्यांमध्ये काम केले. 1999 मध्ये त्यांची टाटा मोटर्सचे अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आणि 2007 मध्ये टाटा स्टील.ते टाटा ट्रस्टचे अध्यक्ष आहेत, जे टाटा समूहाच्या 66% इक्विटीवर नियंत्रण ठेवतात. त्यांना अनेक मानद पदव्या बहाल करण्यात आल्या आहेत, ज्यात लिजियन डी'ऑनर आणि पद्मभूषण यांचा समावेश आहे. सन्माननीय व्यक्तीला टाटा जीवनगौरव पुरस्कार आणि डेमिंग ऍप्लिकेशन पुरस्कार देखील मिळाला आहे.
टाटा समूहाच्या मालकीच्या कंपन्या
टाटाच्या मालकीच्या काही प्रमुख कंपन्यांमध्ये TCS, टाटा मोटर्स, टाटा पॉवर, टाटा कम्युनिकेशन्स आणि व्होल्टास यांचा समावेश आहे. टाटाच्या नेतृत्वाखाली, टाटा समूहाने कोरस, जग्वार लँड रोव्हर आणि टेटली यासह अनेक कंपन्यांचे अधिग्रहण केले. जगातील सर्वात स्वस्त कार असलेल्या टाटा नॅनोच्या विकासावरही त्यांनी देखरेख केली. 2016 मध्ये, टाटा यांनी टाटा समूहाच्या सक्रिय व्यवस्थापनातून निवृत्तीची घोषणा केली आणि त्यांच्यानंतर नटराजन चंद्रशेखरन हे पदावर आले.अलिकडच्या वर्षांत, रतन टाटा टाटा समूहाच्या काही उच्च-प्रोफाइल अधिग्रहणांमध्ये सामील आहेत, ज्यात कोरस ग्रुप, एक ब्रिटीश पोलाद निर्माता आणि जग्वार लँड रोव्हर, एक ब्रिटिश लक्झरी कार निर्माता आहे. 2010 मध्ये, त्यांनी इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट बंगलोर येथे टाटा सेंटर फॉर सोशल एंटरप्राइझची स्थापना केली. रतन टाटा यांचा भारतात आणि परदेशात मोठ्या प्रमाणावर आदर केला जातो आणि त्यांना जगातील सर्वात प्रभावशाली उद्योगपतींमध्ये स्थान दिले जाते.
रतन टाटा फोर्ड स्टोरी
जग्वार लँड रोव्हरचे अधिग्रहण: 2008 मध्ये, टाटा मोटर्सने फोर्डकडून 2.3 अब्ज डॉलर्समध्ये लक्झरी कार ब्रँड जग्वार आणि लँड रोव्हर विकत घेतले. तथापि, जागतिक आर्थिक मंदीचा लक्झरी कार बाजाराला मोठा फटका बसला आणि टाटाला जग्वार लँड रोव्हरच्या अधिग्रहणावरील नुकसान शुल्क म्हणून $1.6 अब्ज लिहून द्यावे लागले. 1999 मध्ये फोर्डच्या अधिकार्‍यांनी केलेल्या अपमानानंतर हे संपादन बऱ्यापैकी बदला होता.
रतन टाटा यांनी लिहिलेले पुस्तक
The Wit and Wisdom of Ratan Tata आणि From Steel to Cellular ही रतन टाटा यांनी लिहिलेली पुस्तके आहेत.
रतन टाटा कार कलेक्शन
रतन टाटा यांच्या कार कलेक्शनमध्ये फेरारी कॅलिफोर्निया, मर्सिडीज बेंझ एस-क्लास, कॅडिलॅक एक्सएलआर, लँड रोव्हर फ्रीलँडर, क्रिस्लर सेब्रिंग, होंडा सिविक, मासेराती क्वाट्रोपोर्ट, मर्सिडीज बेंझ 500 एसएल, जग्वार एफ-टाइप, जग्वार एक्सएफ-आर, आणि अधिकचा समावेश आहे.
रतन टाटा पुरस्कार आणि सन्मान
- रतन टाटा हे भारतीय उद्योगपती आणि टाटा सन्सचे माजी अध्यक्ष आहेत.
- ते 1991 ते 2016 आणि पुन्हा ऑक्टोबर 2016 ते फेब्रुवारी 2017 पर्यंत टाटा मोटर्सचे अध्यक्ष होते.
- ते टाटा समूहाचे अध्यक्ष देखील आहेत, जे US$100 अब्ज पेक्षा जास्त महसूल असलेल्या 100 पेक्षा जास्त कंपन्यांचे समूह आहे.
- त्यांना पद्मभूषण (2001), पद्मविभूषण (2008), आणि लीजन डी'ऑनर (2010) पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.
- ते 2018 मध्ये फोर्ब्स जीवनगौरव पुरस्काराचे प्राप्तकर्ता देखील होते.
- ते सर रतन टाटा ट्रस्ट आणि टाटा एज्युकेशन अँड डेव्हलपमेंट ट्रस्टचे विश्वस्त आहेत.
- ते टाटा ट्रस्ट आणि सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट या दोन प्रमुख भारतीय परोपकारी संस्थांचे अध्यक्ष देखील आहेत.
- ते भारत सरकारमधील भ्रष्टाचाराचे जोरदार टीकाकार आहेत आणि विविध परोपकारी कार्यात त्यांचा सहभाग आहे.
- त्यांनी वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम, ब्रुकिंग्स इन्स्टिट्यूशन आणि बिल अँड मेलिंडा गेट्स फाऊंडेशनसह अनेक आंतरराष्ट्रीय संस्थांच्या बोर्डवरही काम केले आहे.
- ते पंतप्रधानांच्या व्यापार आणि उद्योग परिषदेचे सदस्य आहेत आणि राष्ट्रीय उत्पादन स्पर्धात्मकता परिषदेचे सदस्य आहेत.
- त्यांना भारतीय उद्योग महासंघातर्फे "जीवनगौरव पुरस्कार" प्रदान करण्यात आला आहे.
- येल स्कूल ऑफ मॅनेजमेंटने त्यांना “लेजेंड इन लीडरशिप अवॉर्ड” प्रदान केला आहे.
- लंडन बिझनेस स्कूलने त्यांना "उत्कृष्ट कामगिरी पुरस्कार" देऊन सन्मानित केले आहे.
- त्यांना वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमतर्फे “ग्लोबल सिटिझन अवॉर्ड” प्रदान करण्यात आला आहे.
- त्यांना मुंबई विद्यापीठाने "डॉक्टर ऑफ लेटर्स, ऑनरिस कॉसा" ही पदवी बहाल केली आहे.
- त्यांना ऑक्सफर्ड विद्यापीठाने "डॉक्टर ऑफ सायन्स, ऑनरिस कॉसा" ही पदवी प्रदान केली आहे.
- त्यांना यॉर्क युनिव्हर्सिटी, कॅनडाने "डॉक्टर ऑफ लॉज, ऑनरिस कॉसा" ही पदवी प्रदान केली आहे.
रतन टाटा यांच्यासमोरील आव्हाने
नॅनो प्रकल्प: नॅनो प्रकल्प हा रतन टाटा यांचा कमी किमतीची कार तयार करण्याचा ड्रीम प्रोजेक्ट होता जो सर्वसामान्यांना परवडेल. मात्र, हा प्रकल्प सुरुवातीपासूनच अडचणीत आला.
कोरसचे संपादन: 2007 मध्ये, रतन टाटा यांनी 12.9 अब्ज डॉलर्समध्ये अँग्लो-डच स्टील कंपनी कोरसचे अधिग्रहण करण्यासाठी एक धाडसी पाऊल उचलले. तथापि, 2008 च्या जागतिक आर्थिक संकटाचा पोलाद उद्योगाला मोठा फटका बसला आणि टाटा यांना कोरस अधिग्रहणावरील नुकसान शुल्क म्हणून $2.3 अब्ज लिहून द्यावे लागले.
पश्चिम बंगाल कारखाना निषेध: 2008 मध्ये, पश्चिम बंगालमध्ये नॅनो कारखाना बांधण्याच्या रतन टाटा यांच्या योजनेला प्रकल्पासाठी आपली जमीन देण्यास तयार नसलेल्या शेतकऱ्यांनी हिंसक निषेध केला. हा कारखाना अखेर गुजरातमध्ये बांधण्यात आला.
ब्रिटिश एअरवेजमध्ये अयशस्वी विलीनीकरण: 2008 मध्ये, टाटा सन्स आणि ब्रिटिश एअरवेजने विलीनीकरणाची योजना जाहीर केली ज्यामुळे जगातील सर्वात मोठी एअरलाइन तयार झाली असती. तथापि, शेवटी यूके सरकारने हा करार रद्द केला.
भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित उद्योगपतींपैकी एक असलेल्या रतन टाटा यांना अलीकडच्या काळात आव्हाने होती. 1991 मध्ये त्यांनी टाटा समूहाचे अध्यक्षपद स्वीकारले तेव्हा आव्हानांना सुरुवात झाली. तोट्यात चाललेल्या टाटा समूहाला वळण देण्याचे काम त्यांच्यासमोर होते. टाटा समूहाला बदलण्यात ते यशस्वी झाले आणि त्यांनी भारतातील सर्वात यशस्वी आणि प्रतिष्ठित व्यवसाय समूह बनवले. मात्र, रतन टाटा यांच्यासमोरील आव्हाने संपली नाहीत.
2000 च्या दशकाच्या सुरुवातीला आजारी असलेल्या टाटा स्टीलचे पुनरुज्जीवन करण्याचे काम त्यांना पुन्हा तोंड द्यावे लागले. त्यानंतर आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत टाटा समूह वाढवण्याचे काम त्यांच्याकडे होते. त्यानंतर रतन टाटा यांनी 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीच्या आर्थिक मंदी आणि 2008 च्या जागतिक आर्थिक संकटासह काही कठीण काळात समूहाचे नेतृत्व केले.
रिलायन्स इंडस्ट्रीजसारख्या इतर समूहातील तीव्र प्रतिस्पर्ध्यासह स्पर्धात्मक भारतीय व्यावसायिक वातावरणामुळे निर्माण झालेल्या आव्हानांनाही त्यांना सामोरे जावे लागले आहे. अलिकडच्या वर्षांत, रतन टाटा यांना अनेक उच्च-प्रोफाइल विवादांना देखील झगडावे लागले आहे, ज्यात कोरस, यूके-आधारित पोलाद कंपनीचे अधिग्रहण करण्याचा अयशस्वी प्रयत्न आणि त्यांचे उत्तराधिकारी सायरस मिस्त्री यांचा समावेश असलेल्या कथित हेरगिरी घोटाळ्याचा समावेश आहे. टाटा समुह पुढील वर्षांमध्ये गणना करण्यासाठी एक शक्ती राहील याची खात्री करण्याचे काम आता त्याच्याकडे आहे.
रतन टाटा यांचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर परिणाम
रतन टाटा यांचा भारताच्या आर्थिक व्यवस्थेवर होणारा परिणाम फारसा सांगता येणार नाही. त्यांच्या धोरणात्मक व्यवस्थापनाद्वारे, टाटा समूहाने भारतातील गतिविधी, व्यावसायिक वाढ आणि तांत्रिक प्रगतीमध्ये मोठे योगदान दिले आहे.नवोन्मेष आणि नैतिक व्यवसाय पद्धतींवर त्यांनी भर दिल्याने इतर संस्थांचे निरीक्षण करण्यासाठी एक बेंचमार्क सेट केला आहे. शिवाय, रतन टाटा यांच्या परोपकारी प्रयत्नांमुळे सामाजिक अंतर भरून काढण्यात आणि संपूर्ण भारतातील सामाजिक गटांचे एकंदर कल्याण वाढविण्यात मदत झाली आहे.
दोन शब्द
- "व्यवसायाने त्यांच्या कंपन्यांच्या हिताच्या पलीकडे जाऊन ते सेवा देत असलेल्या समुदायांपर्यंत जाणे आवश्यक आहे."
- “लोक तुझ्यावर फेकलेले दगड घ्या. आणि स्मारक बांधण्यासाठी त्यांचा वापर करा.”
- “आयुष्यातील चढ-उतार हे आपल्याला पुढे चालू ठेवण्यासाठी खूप महत्वाचे आहेत कारण एक सरळ रेषा, अगदी ईसीजी मध्ये देखील. म्हणजे आपण जिवंत नाही.
- "सत्ता आणि संपत्ती हे माझे दोन मुख्य भाग नाहीत."
- “मी वाटेत काही लोकांना दुखावले असेल, परंतु मला अशी एखादी व्यक्ती म्हणून दिसायला आवडेल ज्याने कोणत्याही परिस्थितीत योग्य ते करण्याचा सर्वोत्तम प्रयत्न केला आणि तडजोड केली नाही.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न ?
रतन टाटा कशासाठी ओळखले जातात?
रतन टाटा हे टाटा समूहाचे अध्यक्ष म्हणून त्यांची भूमिका, त्यांचे परिवर्तनवादी नेतृत्व आणि त्यांच्या परोपकारी उपक्रमांसाठी ओळखले जातात.
रतन टाटा यांच्या आयुष्यात कोणता टर्निंग पॉइंट होता?
1991 मध्ये, त्यांनी टाटा समूहाची होल्डिंग कंपनी असलेल्या टाटा सन्सच्या अध्यक्षपदाची भूमिका स्वीकारली आणि त्यांच्या कारकिर्दीत एक टर्निंग पॉइंट ठरला. त्यांच्या असाधारण नेतृत्वाखाली, टाटा समूहाने विलक्षण परिवर्तन घडवून आणले, विविध उद्योगांमध्ये विस्तार केला आणि जागतिक मान्यता मिळवली.
रतन टाटा यांनी टाटा समूहाचा जागतिक स्तरावर कसा विस्तार केला?
रतन टाटा यांनी टाटा समूहाच्या जागतिक उपस्थितीचा विस्तार धोरणात्मक संपादन आणि भागीदारीद्वारे केला, ज्यामध्ये जग्वार लँड रोव्हरचे संपादन हे उल्लेखनीय यशांपैकी एक आहे.
रतन टाटा यांचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर कसा परिणाम झाला?
रतन टाटा यांच्या धोरणात्मक नेतृत्वाने भारतातील रोजगार निर्मिती, औद्योगिक वाढ आणि तांत्रिक प्रगतीमध्ये योगदान दिले आहे, तर त्यांच्या परोपकारी प्रयत्नांमुळे सामाजिक कल्याण सुधारले आहे.
रतन टाटा यांच्याकडून इच्छुक उद्योजक काय शिकू शकतात?
रतन टाटा यांच्या नैतिक व्यवसाय पद्धती, नवकल्पना आणि यशस्वी आणि प्रभावी उद्योग उभारण्यासाठी सामाजिक जबाबदारी यावर भर देण्यावरून इच्छुक उद्योजक शिकू शकतात.
हे पण वाचा ;
सन फार्मास्युटिकल्सची यशोगाथा - दिलीप सांघवी(Success Story Of Sun Pharmaceuticals - DILIP SHANGHVI )
){kind=link}